Undirstöður fyrir pall: Allt sem þú þarft að vita & Frí tafla

Inngangur

Það eru tvö atriði sem stýra því hvaða tegund af undirstöðum þú ættir að velja fyrir pallinn þinn:

• Jarðvegur
• Hæð pallsins

Ef þú ert með háan pall eða ójafnt landslag þar sem þú vilt byggja eru steyptar súlur algengasti kosturinn. Þú getur keypt þær tilbúnar eða steypt þær sjálf/ur. Jarðskrúfur eru annar kostur, ef þú kaupir þær kemur oft fyrirtæki og setur þær niður fyrir þig.

Ef þú ert með lágan pall er hægt að setja hann beint á garðhellur eða hleðslusteina. Til að fá góða niðurstöðu viltu samt að jarðvegurinn sé stöðugur og vel framræstur.

Byrjaðu alltaf á að athuga hvort þú þurfir byggingarleyfi áður en þú byrjar að byggja! Lestu allt um þetta í greininni okkar: Allt um byggingarleyfi fyrir palla✅

Hreyfimynd af uppsetningu jarðskrúfa og súlna sem undirstöður fyrir pall.

Jarðvegur og frostfrítt dýpi

Mælt er með því að súlur nái niður fyrir frostmark. Dýpið er breytilegt eftir staðsetningu en á Íslandi er oft miðað við 80-120 cm. Þetta getur hljómað mikið og ef maður er með margar súlur verður þetta mikil vinna. Góðu fréttirnar eru að fyrir léttari mannvirki eins og palla kemst maður oft upp með minna dýpi ef jarðvegur er vel framræstur (t.d. hraun eða möl). En það er mikilvægt að vanda til verka til að fá stöðugan grunn og lágmarka hættu á sigi.

Kort sem sýnir frostfrítt dýpi.

Sig, þ.e. þegar jörðin hreyfist þannig að pallurinn hallast, verður til þegar byggt er á jarðvegi með lélega burðargetu eða vegna frosts. Frost þýðir að vatnið í jörðinni frýs, og þegar vatn frýs þenst það út og þrýstingur myndast upp á við á súlurnar sem gerir það að verkum að þær hreyfast.

Ef maður velur grynnra dýpi en frostfrítt og vill lágmarka hættu á að grunnurinn hreyfist getur verið gott að nota einangrunarplast (sökkuleinangrun) ofan á mölina áður en súlan er sett niður. Þetta hjálpar gegn frostlyftingu.

Tilbúnar súlur sem þú kaupir í byggingavöruverslunum eru oft 50 cm eða 70 cm háar. Þetta dugar oft ef það er möl og grjót í jörðinni. En ef þú ert með lausan og moldarríkan jarðveg er öruggara að fara dýpra og þá er best að steypa súluna sjálf/ur.

Mismunandi tegundir súlna: steypa sjálf/ur eða kaupa tilbúnar

Ef þú steypir sjálf/ur þarftu steypurör úr pappa sem þú sagar í rétta hæð, steypu sem þú blandar með vatni, og súluskó til að festa staurana sem pallurinn stendur á. Valkosturinn er að kaupa tilbúnar súlur, með þeim spararðu vinnu og tíma. Ef þú ert með stóra steina í jörðinni sem þú getur ekki hreyft er þó betra að steypa súlurnar sjálf/ur svo þú getir lagað þær að aðstæðum.

Myndband sem sýnir hvernig maður steypir súlu með papparöri.

Tilbúnar súlur eru annað hvort 50 cm eða 70 cm háar og koma oft með festingum steyptum í. Veldu súlur með festingum sem passa við staurana sem þú vilt nota, algengast er 100 mm (fyrir 4x4 tommu staura). Festingarnar geta líka verið stillanlegar á hæð, þær eru dýrari en gera það auðveldara að tryggja að pallurinn verði láréttur.

Óháð því hvort þú steypir sjálf/ur eða kaupir tilbúnar súlur byrjarðu á að grafa holu sem er aðeins dýpri en súlan. Í botninn seturðu lag af möl og þjappar það. Síðan seturðu súluna í holuna. Ef þú steypir sjálf/ur seturðu rörið í holuna og fyllir með steypu. Fylltu með möl og mold í kring og þjappaðu vel. Síðan hylurðu jörðina með jarðvegsdúk með möl ofan á til að stöðva illgresi. Mundu að steypa sem þú steypir sjálf/ur þarf að vökva nokkrum sinnum á sólarhring fyrstu 3-5 dagana eftir steypun.

Valkostir við súlur: Hellur, hleðslusteinar og jarðskrúfur

Ef þú byggir lágan pall á stöðugum og vel framræstum jarðvegi getur grindin hvílt beint á hellum. Hellurnar geta verið úr steinsteypu. Aðferðin byrjar á því að moldin er fjarlægð af öllu svæðinu þar sem þú ætlar að byggja. Eftir þetta leggurðu jarðvegsdúk með lagi af möl ofan á. Ef þú byggir ofan á eldri hellulagða verönd ertu heppin/n, þetta er nefnilega fullkominn grunnur.

Jarðskrúfur eru valkostur við súlur sem verður sífellt algengari. Þær eru úr stáli í stað steypu og eru oft settar niður af fagfólki. Jörðin er forboruð og síðan er skrúfan skrúfuð niður með sérstakri vél. Vélarnar ráða við margt, frosna jörð, malbik og steina, en berg gengur ekki. Uppsetning tekur bara nokkrar mínútur á skrúfu og hægt er að byrja að byggja strax. Grunnurinn verður minnst jafn stöðugur og með öðrum aðferðum.

Sjaldgæfari aðferð er að byggja beint á berg. Ef þú gerir þetta geturðu einfaldlega borað og steypt súluskóna beint í bergið. Þú getur líka blandað saman mismunandi tegundum undirstöðu ef landslagið er breytilegt.

Staðsetning og bil milli súlna: Tafla

Hversu þétt þú þarft að setja súlurnar, jarðskrúfurnar eða hellurnar fer ekki eftir tegund undirstöðu, heldur eftir stærð efnisins sem þú byggir pallinn úr. Þú getur notað þessa töflu til að sjá hvaða bil gildir fyrir þína smíði:

Tafla sem sýnir hámarksbil milli súlna miðað við stærð dreifara.

Tafla sem sýnir hámarksbil milli dreifara og CC-bil bita miðað við stærð bita.

Þegar þú byrjar er best að byrja á hornunum, þau þarf að staðsetja mjög nákvæmlega. Mældu tvisvar og mældu líka að hornalínur (diagonals) séu jafn langar til að tryggja að þetta sé ferhyrnt. Síðan dregurðu snúru milli horna og notar hana sem leiðarvísi til að staðsetja restina af súlunum í beinni línu. Það er betra að hafa fleiri súlur en færri ef þú ert óviss. Mundu samt að þú getur bætt við fleiri undirstöðum eftir að grindin er komin saman ef þér finnst hún svigna of mikið.

Samantekt

Að velja réttar undirstöður fyrir pallinn þinn er lykilatriði fyrir stöðugleika hans og endingu. Það fer eftir jarðvegi og hæð pallsins hvort súlur, hellur eða jarðskrúfur henti. Til að auðvelda skipulagningu og sjá pallinn fyrir sér er mælt með ókeypis 3D-tóli Pallateiknara. Þetta tól gerir þér kleift að teikna upp mismunandi tegundir undirstöðu og fá skýra mynd af verkefninu áður en smíði hefst. Þú getur prófað tólið hér: Pallateiknari – teikna í 3D.

Dæmi um pall á hellum teiknaður í pallateiknari.is.

3D Tól

Hanna í 3D

Prófaðu Pallateiknara: engin innskráning nauðsynleg og virkar í síma, tölvu og spjaldtölvu.

Fara í tólið